Gemiddelde leestijd: 17 min 

“We zijn veroordeeld, de pers heeft massaal gezegd dat we fraudeurs zijn. En zo gaan wij helaas de geschiedenisboeken in.” Natuurlijk heeft hij diep gezeten na de val van Lernout&Hauspie (L&H). Maar anders dan zijn voormalige kompaan Pol Hauspie, die kampte met depressies en een totaal ander leven is gaan leiden, is Jo Lernout niet in een zwart gat gevallen. Hij blijft ondernemen, zij het achter de schermen.

Het teloorgegane spraaktechnologiebedrijf L&H werd in 2001 failliet verklaard. Negen jaar later moesten de topmannen zich verantwoorden voor de rechter in Ieper. Het werd The Last Post: het gevallen wonderduo uit West-Vlaanderen geraakte in opspraak, werd uiteindelijk veroordeeld voor boekhoudfraude en corruptie en belandde in de gevangenis. Jo Lernout liep later ook een jaar lang rond met een enkelband. In die tussentijd bleef hij niet bij de pakken zitten. Hij richtte opnieuw enkele bedrijfjes op, telkens zonder veel succes. Tot op vandaag blijft hij er bij: er is geen opzettelijke fraude gepleegd bij L&H. Ook twee andere aantijgingen veegt hij resoluut van de baan. Nee, ze hebben zich niet verrijkt op kap van de gedupeerde aandeelhouders. Zelfs het openbaar ministerie riep dit gegeven in als verzachtende omstandigheid. En nee, L&H verkocht geen gebakken lucht. Dat hun revolutionaire spraaktechnologie tegenwoordig doorleeft in allerlei toepassingen, onder meer bij Apple en Google, bewijzen zijn stelling. “Ik laat inderdaad niet na om dat te zeggen”, zegt Jo Lernout. “Daarom val ik ook niet in een zwart gat. Onze status is veranderd: van beroemd naar berucht, en van in theorie en in aandelen rijk naar niets meer. Voor de mensen die geld verloren hebben, is dat natuurlijk vreselijk. Maar voor mezelf en mijn spirit is dat niet dodelijk. Het maakt mij niet kapot. Geluk is niet noodzakelijk verbonden aan het hebben van heel veel geld. Dat zie ik ook in de Filipijnen.”

Tegenwoordig woon je inderdaad in de Filipijnen, samen met jouw Filipijnse vrouw en jullie dochtertje.
Jo Lernout: “In de Filipijnen kunnen we leven van mijn pensioen: 1.400 euro per maand. In België zou dat niet lukken. We huren er aan 250 euro per maand, en eten er voor 1 euro per dag. Meestal rijst, met wat kippenvlees of een vis. We leven met 30 mensen onder 1 dak. Ik ben een soort consultant voor de familie van mijn vrouw, voor de mensen in de straat en voor een architect. We maken huisjes voor sociale woningen. Voor 5.000 euro zetten we een compleet huis: 40 vierkante meter, één verdieping, twee klein slaapkamers, een living met een keukenaanrecht, een wc met douche, volledig betegeld, met een septische put. Die huizen worden doorverkocht voor 7.000 euro, er wordt dus een klein beetje winst op gemaakt. Voor 50 euro per maand kunnen de mensen hun huis afbetalen. Dat is beter dan dat ze iets moeten huren in de stad, daar zit je al snel aan 100 euro huur. Voor 50 euro afbetaling per maand wordt dat huis hun eigendom. Ik voel me door dat project in de Filipijnen in mijn sas, ondanks het feit dat ik er geen frank aan verdien. (lachend: ) Het zal geen L&H worden, het gaat niet op de beurs. Maar voor mij zit daar de fun niet in. Ik ben niet ongelukkig omdat ik niet opnieuw een supergroot bedrijf kan bouwen dat op de beurs gaat en waarmee we veel geld zullen verdienen – wat we trouwens nooit gedaan hebben bij L&H – in aandelen wel, maar niet in geld – en waar we beroemd mee worden. Maar ik kan wel doen wat ik het liefst doe. Voor mij is dat nog altijd het belangrijkste. Mocht ik dat niet meer kunnen, zou ik pas echt ongelukkig zijn of depressief worden.”

Mocht je niet meer kunnen ondernemen, bedoel je?
Lernout: “Wel, in België kan ik niet meer ondernemen. Het is te moeilijk in ons land. Maar ik moet iets kunnen maken, iets doen. Al moet ik er niet voor betaald worden.”

Ook jouw vader, Kamiel Lernout, was een ondernemer. Een elektricien uit het West-Vlaamse Geluwe. Klopt het dat hij de eerste was die jullie gemeente van elektriciteit heeft voorzien?
Lernout: “Klopt. Samen met zijn broer bediende hij een heel zware generator. Hij heeft dat gedaan tot aan de Eerste Wereldoorlog. Pas nadat mijn vader overleden is, heeft de familie die verhalen opgediept. Ik was toen nog niet begonnen met L&H, maar ik zat wel al met ondernemersplannen in mijn hoofd. Mijn vader was nogal vierkant in de omgang met zijn klanten. Het was zijn opinie, en die moest je dan maar volgen. Mijn moeder was diegene die de hoekjes wat afrondde, als hij te ver ging. Mijn vader was autodidact en sprak vier of vijf talen. En hij had iets wat ik duidelijk geërfd heb: een soort talent om iets van technologie dat nieuw op de markt komt, om te vormen tot een business, of in elk geval er een nieuwe toepassing van te maken. Zo was hij de eerste in de hele streek om stereoketens in elkaar te steken. Op den duur moest hij overal presentaties geven – want stereo’s waren nieuw. Hij gaf demonstraties met stereoplaten en luidsprekers. Wij gingen mee naar die presentaties. Uren kon hij daar mee bezig zijn, geluidskasten in elkaar steken en zo. Het was zijn passie. Ook al was dat als elektricien met een gezin van veertien kinderen niet evident. Daar moest de nodige discipline voor aanwezig zijn. En hij moest natuurlijk genoeg verdienen om zo’n gezin op te voeden. Van de eerste tot de laatste hebben mijn broers en zussen trouwens een hogere opleiding genoten.”

Hoe zijn jouw ouders daar in geslaagd?
Lernout: “Wij hadden een soort onderlinge solidariteit: diegenen die eerst waren afgestudeerd, kregen een job, maar bleven nog thuis gedurende drie à vier jaar, en ze stonden hun wedde volledig af. Zo kon de volgende studeren. Die oude stijl merk ik ook in de Filipijnen. Ook daar is er een soort aflossingskoers, men zorgt er voor elkaar. Het is het enige goede systeem als er geen sociale zekerheid is. Ik heb eigenlijk weinig talenten of sterktes. Het enige, wat ook iedereen zegt, is dat ik een goede verkoper ben. En dat heb ik van mijn moeders kant. Mijn moeder was zeer medelevend, kon zich inleven in mensen, en dat heb je nodig als verkoper. Begrijpen wat de potentiële klant wil, hoe hij denkt, wat hij voelt – en daar op inspelen. Ik las graag en veel over fysica, technologie en scheikunde. Dat begeesterde mij toen, en nu nog altijd. Als achtjarige was ik al bezig met zelf kristallen maken aan een draadje, ik haalde dat uit een boek over scheikunde. Katapulten maken met eigen gemaakte raketjes uit het atelier van mijn vader. Dat ik later leraar wetenschappen ben geworden, was bijna een normaal uitvloeisel. Ik had in die richting gestudeerd en ben ook medisch afgevaardigde geweest. Die job heb ik gedaan omdat het boeiend was en omdat ze een BMW aanboden. (lacht) Op aanraden van mijn broer ben ik in de computerbranche begonnen. Toen heb ik leren programmeren bij Bull Computers, en van het één kwam het ander. Rond mijn 35^ste, ik werkte toen bij Wang, begon het te kriebelen en had ik de drang om zelf iets doen en iets te realiseren.”

Waarom heb je uiteindelijk tot je 35^ste gewacht om ondernemer te worden?
Lernout: “Mijn vader en moeder zeiden aan hun kinderen: ‘Studeer, en zoek een job van 9 tot 5. Anders ga je hetzelfde meemaken als wij, en dat is: iedere maand vechten om de eindjes aan mekaar te knopen’. Ik moest tijdens de vakanties trouwens mee helpen, elektriciteitsbuizen leggen en zo. Mijn broers en zussen en ikzelf kregen te horen dat ze beter leraar, of lerares of verpleegster zouden worden. Wij twijfelden daar niet aan en zagen trouwens ook hoe moeilijk het was voor een zelfstandige, en al zeker eentje met 14 kinderen. De oudste kinderen hadden een job, een vast salaris. Amai zeg! Dat werd plots het nieuwe ideaal. Die drang om ondernemer te zijn werd weggeduwd en verdrongen. En dan komt dat later toch naar boven, hè. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. L&H ben ik niet begonnen om rijk en beroemd te worden en om status te verwerven. Dat was het verste van mijn gedachten. Ik was me er niet eens van bewust dat het zo groot zou worden. Absoluut niet. Ik werkte bij Wang, waar ze met spraaksyntheses in het Engels aan het experimenteren waren. Zoiets wilde ik maken, in verschillende talen.”

Ik geloof je als je zegt dat je het niet voor het geld hebt gedaan. De meeste ondernemers starten met een idee en willen dat idee gewoon ontwikkelen en hun droom najagen.
Lernout: “Inderdaad. Bij echte ondernemers voel je dat. Als ze er rijk van worden, des te beter. Als ze er beroemd van worden, is het niet noodzakelijk des te beter. Veel ondernemers zeggen ‘vivons heureux, vivons cachés’. De meesten willen zelfs niet beroemd worden. Wij gingen op de beurs, wij konden niet anders dan beroemd worden. Bijna eender wat we deden, moesten we aankondigen op de beurs.”

‘MIJN EERSTE FAILLISSEMENT’

Dat ondernemerschap zat er bij jou al in als kind. De West-Vlaamse getuige op jouw huwelijk in de Filipijnen vertelde volgende anekdote: “Als er kermis was in Geluwe, organiseerde Jo in zijn ouderlijke huis zijn eigen dorpsfeest. Hij vroeg de schoolkameraadjes om langs te komen. Toen al speelde hij de marchandeur, de verkoper.”
Lernout: “(lacht) Ja, en ze moesten toen nog in centjes van franken betalen, de euro’s bestonden nog niet. Ik heb een schietkraam gemaakt, met zelfgemaakte geweren om kersenpitjes af te schieten. Zodra ik opstond, kon ik niet zo snel genoeg mijn boterhammen opeten om van alles en nog wat in elkaar te steken.”

Wat zegt dat allemaal over jou?
Lernout: “Wel, dat het ronddraaide, ook al was het een krakkemikkig ding, en dat er klanten kwamen: dàt was het plezier. Dat ze daarvoor moesten betalen, was een soort bevestiging dat ze het wilden. Maar het was niets waard. Het waren minieme bijdragen van die klanten. Ook een paarden manege achteraan in de tuin heb ik gemaakt en ooit heb ik een sigarettenautomaat in elkaar gestoken. Een pakje sigaretten kostte toen 5 frank, geloof ik. Mijn broers moesten er een halve frank er in steken, en aan het gewicht van het geld sloeg dat hendeltje over en kwam er een pakje sigaretten uit. Voor een halve frank moesten ze niet naar de sigarettenwinkel lopen. Ze konden gewoon hier blijven. Dat was mijn eerste faillissement. (lacht smakelijk) Want ze staken er een ijzeren lat in en konden zo aan de sigaretten. En ik was mijn geld, mijn zakgeld, kwijt.”

L&H is vanuit een idee ontstaan, niet voor het geld, zei je daarnet. Maar je zag het van bij het begin wel groot. Die fondsen die je bijeen zamelde, ging niet om enkele honderden euro’s maar meteen om miljoenen.
Lernout: “Dat was het nadeel. In dat vak kon je niet klein beginnen en traag groeien. We hadden specialisten nodig, in verschillende disciplines: ingenieurs, taalkundigen, mensen die computercodes schreven, mensen die de nodige fysica in hun vingers hadden – spraakherkenning en spraaksynthese is voornamelijk het manipuleren van signalen. Bovendien moesten we wat licenties betalen. En dat ging gepaard met een overdreven optimisme. Vroeger scoorde ik als ondernemer zeer hoog op de graadmeter ‘optimisme’ en minder op ‘realisme’. Nu is dat anders, en ben ik veel meer realist dan optimist. We hadden te hoge verwachtingen van de markt – ze gaan dat kopen, iedereen zal het product moeten hebben – en het tijdstip. In het jaar ’95 hadden we al gesprekken met Ford Motors. ‘Ooit wordt spraaktechnologie ingebouwd in de wagen, je kan dingen vragen terwijl je aan het rijden bent zonder dat je op knopjes moet duwen.’ De eerste wagen met spraakherkenning voor de gps is pas enkele jaren geleden ingebouwd, in de Ford Focus. Tussen de dag dat Ford zei ‘dit is ook onze visie’ en de effectieve toepassing zit dus vijftien jaar verschil. Wij dachten dat Ford het meteen zou inbouwen. Dat is één van de fouten die veel ondernemers maken, en zeker ik, omdat ik toen meer optimist dan realist was.”

Zijn nog veel mensen die door L&H geld hebben verloren, kwaad op jullie?
Lernout: “Dat kan niet anders. Mensen associëren ons nog altijd met fraudeurs. ‘Ze hebben waarschijnlijk hopen geld op paradijselijke eilanden, zoals alle andere grote vuile kapitalisten’. ‘Door hen zijn we ons geld kwijt’. En ook: ‘Het was lucht, het was allemaal niet waar wat ze gezegd hebben’. Ook in de media wordt dit regelmatig zo gesteld. Geleidelijk aan verdwijnen die uitspraken wel. ‘Hun technologie was toch iets, want het zit overal’. Zeker na de Snowden-affaire heb ik dat ondervonden. (Edward Snowden, een voormalige medewerker van de CIA, lekte in juni 2013 informatie over een reeks van spionageactiviteiten op internet door de Amerikaanse geheime dienst NSA, MS) Door het feit dat het openbaar ministerie zelf gezegd heeft ‘die mannen hebben zich niet verrijkt’, zijn er ook weer een deel mensen die zeggen ‘het waren wel fraudeurs, maar ze hebben er zich toch niet rijk op geboerd’. Maar ik maak me niet veel illusies. Die rehabilitatie is er misschien slechts bij een paar procent van de mensen. Daarin had Pol Hauspie gelijk in: ‘Jo, je vecht tegen windmolens. Je bent veroordeeld, de pers heeft massaal gezegd dat we fraudeurs zijn. En zo gaan wij helaas de geschiedenisboeken in’.”

Uit hetgeen ik gelezen en gehoord heb van Pol Hauspie besluit ik dat hij gekraakt is. Jij lijkt me veel minder dan hij veranderd.
Lernout: “Ik ben verbaasd geweest dat hij, die altijd zo strijdvaardig was, in een put gevallen is. Maar ja, een depressie is ook iets lichamelijk. De ene krijgt een lap tegen zijn oren en wordt er depressief van, en de andere niet. Dat is dikwijls niet eens de verdienste van iemand. Als je er de literatuur op naleest, is het meer fysiologisch dan iets wat je in de hand kan hebben. Ik had een indicatie moeten krijgen. Nu hebben we geen contact meer, maar voor de finale uitspraak zochten we elkaar nog één of twee keer per jaar op. Rond 2006 zei hij: ‘Probeer niet te bewijzen dat het oké was. Je gaat toch nooit gelijk krijgen, noch door de geschiedenis, noch door de brede laag van de bevolking. Drink de kelk leeg tot op de bodem’. Dat was eigenlijk een soort hint om te zeggen: ‘Geef het op en zeg dat we fraudeurs waren’.”

Waarop jij hebt gezegd: ‘Nee, dat doe ik niet’?
Lernout: “’Wat zeg jij nu, Pol?’, antwoordde ik. En ik dacht: ‘Die zit serieus in een depressie. Dat kan toch niet… Pol de leeuw’. Hij wilde niet nog eens de gevangenis in, na de voorhechtenis. Dat was voor hem het ergste. Niet dat hij daar schrik voor had, maar blijkbaar werkte dat heel erg op zijn geest. Ja, we hadden geen eer en geen geld meer. Maar ik ben niet ziek geworden, omdat ik bezig ben gebleven. In de gevangenis was ik bezig met Gupi uit te vinden (een speelgoedcavia die allerlei kunstjes kon, MS). Ik heb me geen moment verveeld. Tijdens dat verblijf in de gevangenis voelde ik wel ‘dit is niet juist’. Maar, zo dacht ik er meteen bij, ‘dat is omdat we het niet goed uitgelegd krijgen aan de goegemeente’. Ik was geen fraudeur en moest me niet schuldig voelen, versta je?”

THE LAST POST

“Destijds hebben we aan Bill Gates een demo getoond, later heeft hij in ons geïnvesteerd. Eenmaal wij op de beurs waren, hadden we geld om het bedrijf van Raymond Kurzweil, de nummer twee van Google, te kopen. 50 miljoen dollar hebben we hiervoor betaald. Hij had spraakherkenning die wij nog niet hadden. En dat patent deelde hij met IBM en het echtpaar Baker van Dragon. Die drie hadden het patent om met statistische verwerking van signalen te kunnen deduceren welke klankcombinaties er hoogstwaarschijnlijk uitgesproken worden als iemand spreekt. Microsoft was dat ook aan het doen, maar mocht het nog niet uitbrengen. Dààrom heeft Microsoft in ons geïnvesteerd. De voorwaarde was namelijk dat ze ons patent, dat we deelden met Kurzweil, IBM en Dragon, mochten gebruikten. Voor Engels, Chinees, Spaans en Japans waren ze hetzelfde doen als wij. In de andere talen hadden ze geen goesting, dat moest van ons komen.”

Is het verhaal van Bill Gates hét moment geweest voor L&H, of zijn er zo verschillende momenten geweest?
Lernout: “Dat was hét moment. Het aandeel is op één dag maal vier gegaan.”

Om L&H op te starten, hebben jullie geld gezocht en gevonden, onder meer bij veel kleine zelfstandigen. In een mum van tijd hebben jullie enorm veel geld kunnen losweken.
Lernout: “Ja. Toen was het klimaat natuurlijk anders. Nu zouden we dat om twee redenen absoluut niet meer kunnen. Mensen associëren mijn naam en die van Pol Hauspie met fraude. Dat is al één reden waarom het totaal utopisch is. En in het algemeen gesproken heeft men schrik voor nieuwe zeepbellen. Het is crisis en de mensen willen hun spaargeld niet meer inzetten. Wat ze hebben, houden ze.”

Schrok je zelf van het succes en de hoge vlucht van jullie zoektocht naar geld?
Lernout: “Tot het moment dat we op de beurs zaten, was het echt moeilijk om geld te vinden, hoor. Eens op de beurs, kwam het bijna vanzelf. Voor mij was dat prachtig. Ik hield me niet bezig met die hele financiële afwikkelingen, wel met de technologie. Er waren advocaten, er was KPMG. ‘Het komt dus allemaal in orde’, dacht ik. ‘Zeg me gewoon waar ik moet tekenen’. En zo ging het. Ik hield me bezig met het bezoeken van bedrijven die stukken hadden die wij nog niet hadden. De meeste bedrijven gingen er ook voor. En wij hadden de cash en de aandeelwaarde om hen te kopen. We waren bezig met dingen te maken die Google nu doet. Het was een hels ritme, we zaten meer op vliegtuigen dan wat anders, maar het was leuk. Tussen 1996, het moment dat we op de beurs waren, en het jaar 2000, hebben we 90 bedrijven gekocht. In totaal, in aandelen en cash, goed voor vier miljard dollar. Op het hoogtepunt van onze beurswaarde waren we iets meer dan tien miljard dollar waard.”

Je hebt in al die jaren maar één keer gecasht.
Lernout: “We hebben nooit gecasht. Wij hebben geleend op onze aandelen. Dat heeft ons toegelaten om elk drie miljoen dollar te ontvangen. Maar: nog altijd als lening. Dat heb ik gebruikt om wat schulden af te betalen en om de lening op ons huis in Zillebeke af te korten. Al de rest is naar Flanders Language Valley gegaan. Als ondernemer waren we theoretisch rijk. Wat we hadden, hebben we geïnvesteerd. Zonder dat we het geld al verdiend hadden, want we leenden op onze aandelen, zoals ik zei.”

Je hebt niet op grote voet geleefd en grote sier gehouden met je geld?
Lernout: “Bij Pol en ik was dat niet aan de orde. Wij hadden er om te beginnen geen tijd voor. En Pol noch ik hebben villa’s of yachten in het zuiden van Frankrijk of in Zwitserland. Pol leefde met zijn toenmalige echtgenote in Westouter in een boerderij die hij had opgeknapt. En wij hadden een alleenstaand, eveneens opgeknapt huis. De grootste luxe die we hadden was een zwembad, als enige in de straat. En een auto van het bedrijf. Ik reed graag met een BMW omdat die eens goed kan optrekken. Onze enige bedoeling was die puzzelstukken bij elkaar te brengen en dat dan verder te laten groeien met allerlei tentakels. Herinvesteren in je eigen streek en in nieuwe bedrijven. Een beetje zoals Marc Coucke ook zegt te doen.”

Heb je contact met Marc Coucke?
Lernout: “Nee. Hij heeft wel eens een uitspraak over ons en over L&H gedaan, namelijk: ‘Ze hebben inderdaad iets gemaakt’. De mensen kunnen niet meer om onze technologie heen. Het zit in de Apple iPhone, op Android, op Google. En op Google Voice bijvoorbeeld, gemaakt door onze mensen destijds. Dat het bewezen is dat het gebruikt wordt, daar ben ik nog altijd blij om. Ondanks het feit dat ik er geen frank aan verdien. ‘Wij moeten hier verschrikkelijk rijk worden, en dan pas gaan we gelukkig zijn’: dat was nooit de insteek van Pol en van mij. Hier zijn we nooit van uitgegaan. We hadden er dan ook achteraf geen pijn van dat we dit niet hadden. Als het je bedoeling niet is op voorhand, als je rijk bent geweest op papier, en nadien gaat dat aandeel naar nul waardoor ook je patrimonium naar nul gaat, moet je niet janken dat je het kwijt bent.”

Nochtans heb ik in een interview met jou gelezen dat je spijt had ‘dat we niet vroeger gecasht hebben’.
Lernout: “Dat ik die uitspraak heb gedaan, klopt volgens mij niet. Ooit heb ik zelfs laten optekenen: ‘We mogen blij zijn dat we niet gecasht hebben, want leg dat maar eens uit aan je buur die zijn geld verloren heeft’. Het enige wat ik spijtig vond, is dat we niet meer konden herinvesteren, en dat we niet meer verder konden doen. Mijn grootste frustratie is dat het niet had hoeven kapot te gaan. Kort na het uitbreken van de hetze, zei ik dat er van fraude geen sprake was, behalve wat we in Korea deden. Ook de LDC’s waren geen fraude, nee. In de ogen van Pol ging het ook niet om fraude. Nadien heeft hij beweerd van wel.”

Waarom heeft hij dat gedaan?
Lernout: “In de hoop dat hij minder straf ging krijgen, zeker?”

Denk je dat echt?
Lernout: “Ik denk dat echt. Hij heeft zich laten intimideren. ‘Zeg dat het fraude was, dan gaan de banken mee opdraaien, want zij wisten er van’. Natuurlijk wisten de banken er van.”

Pol Hauspie kwam toen met het verhaal dat jullie allebei wisten dat het om wel degelijk om fraude ging. ‘Maar Jo hield mij tegen om dit naar buiten te brengen’, beweert hij.
Lernout: “Integendeel. Ik heb gezegd: ‘Pol, waar moet ik tekenen? Want het zal wel wettelijk in orde zijn, zeker?’”

Heeft hij dit na het proces ook zo uitgelegd aan jou, namelijk dat hij hoopte op strafvermindering en daarom heeft toegegeven dat het fraude was?
Lernout: “Nee. Ik denk dat, het is mijn vermoeden. Een echte fraudeur zou toch zorgen dat hij zijn schaapjes op het droge heeft? Als je absoluut zeker bent dat je het systeem aan het verkrachten bent, en je wordt er niet rijk van omdat je niet casht, ben je toch lomp?”

Klopt. Maar het is nooit jullie bedoeling geweest om rijk te worden. Je wilde iets verwezenlijken. En je kan ook iets verwezenlijken via fraude, los van het geld en de rijkdom.
Lernout: “Ja, maar dat zou een rare soort fraude zijn, een soort Robin Hood-achtige fraude. Het punt is dat de LDC’s geen fraude was, het was de zuiverste bedoeling: we betalen een franchise fee om een bepaald recht te hebben, om dat te ontwikkelen, en later delen we de pot, maar kom ons nooit vragen om terug te betalen. Dat is omzet, geen fraude. De reden waarom L&H kapot gegaan is en niet meer kon gered worden, is omdat er druk werd uitgeoefend vanuit Amerika. De Amerikaanse defensie en de CIA hadden een stok gevonden om een hond te slaan. Het kon niet dat een Belgisch bedrijf onder andere Dictaphone in eigendom had waarvan de helft van de omzet kwam uit enorm grote servers die in het Pentagon stonden opgesteld. Met andere woorden de plaats waar de Amerikanen al die telefoongesprekken afluisteren, massaal en over de hele wereld – dat is nu wel duidelijk gebleken met de Snowden-affaire.”

Vandaar dat je al eerder eens zei: ‘Ik heb spijt dat we de banden met de Amerikanen niet méér hebben aangehaald’?
Lernout: “We hebben twee grote stommiteiten begaan: we hadden het volledige beslissingscentrum en de hoofdkwartieren van België naar daar moeten brengen, en we hadden hen moeten uitnodigen in onze Raad van Bestuur, zodat ze zagen dat we alleen commerciële bedoelingen hadden. We zijn naïef, overmoedig en dom geweest. We hadden spionagetechnologie gekocht, dikwijls gesteund door Arabisch kapitaal. En dat konden we niet ongestraft doen, zonder met Washington te gaan praten. Onze ingenieur die op bezoek was in de VS, hoorde van de Amerikanen: ‘Wij laten ons opkopen voor het sluik der aarde door een Belgisch bedrijf dat de beurs aan het manipuleren is met Arabisch geld, with money of countries hostile to the United States’.”

LERNOUT & ZOON

Met wel gevoel passeer je tegenwoordig langs Flanders Language Valley?
Lernout: “Mijn hoofdsentiment is: het had gekund, en eigenlijk zouden ze het opnieuw moeten doen. Ze mogen het niet beschouwen als een vies hoofdstuk in de Belgische economie. Maar wel: wat is er precies gebeurd, laat het ons opnieuw doen, maar zonder de fouten van vroeger. Zo komt er weer wat perspectief voor de streek en voor de ondernemers in België. L&H was: dankzij spraakherkenning, spraaksynthese, spraakcompressie, samen met het toetsenbord, in eender welke taal iets vinden op het internet, maar op een semantisch relevante manier. Dus meer dan zoekwoorden alleen. En vooraf samengevat door de computer, zodat je niet eerst twintig bladzijden moest lezen om te weten ‘ja, dat is wat ik zoek’. Wij hadden dus al die componenten. De LDC’s, de beruchte taalfirma’s, waren bezig om dit in een veertigtal talen te maken. Wat we niet hadden, en ik spreek nu over juni 2000, was de browser en de internetinfrastructuur. De Google van toen was Altavista. Met hen hebben we enkele keren gepraat. We waren er zo dicht bij, en toen zijn we afgeschoten geweest. Alle dingen die Google nu doet, hadden wij in basisversie.”

Het geeft duidelijk voldoening dat jullie technologie doorleeft. Je laat niet na om dit te zeggen.
Lernout: “Ik laat niet na om dat te zeggen. Daarom val ik ook niet in een zwart gat. Onze status is veranderd: van beroemd naar berucht, en van in theorie en in aandelen rijk naar niets meer. Voor de mensen die geld verloren hebben, is dat natuurlijk vreselijk. Maar voor mezelf en mijn spirit is dat niet dodelijk. Het maakt mij niet kapot. Geluk is niet noodzakelijk verbonden aan het hebben van heel veel geld. Dat zie ik ook in de Filipijnen. En er is die beschermmantel: ik merk dat onze technologie doorleeft. ‘Het is gelukt’, denk ik. ‘Het is er van geworden wat het had kunnen worden’.”

De technologie van L&H leeft voor een stukje ook door in Stephen, één van jouw zonen. Zijn bedrijf Mii-aTech uit Edegem mikt met zijn software op grote HR-bedrijven en -diensten die duizenden meertalige cv’s uitpluizen.
Lernout: “Ik heb het bedrijf destijds opgericht, maar heb me nadien teruggetrokken. Stephen doet het qua management beter dan ik. Hij is jonger en kan er zich beter op focussen. Het begint te lukken.”

Volgens jouw zoon heb je je teruggetrokken uit het bedrijf omwille van de negatieve media-aandacht door jouw naam en jouw figuur.
Lernout: “Het werd te moeilijk als ik samen met hem in beeld kwam. Negentig procent van zijn efficiëntie was weggeblazen, alleen maar door het feit dat ik mee op de foto stond, of in het artikel vermeld werd. Ik wil nu alleen een beetje helpen op de achtergrond.”

Hij vertelde er bij dat ‘Lernout’ in het buitenland wél een goede naam heeft.
Lernout: “Dat is zo. Omdat ze goed weten dat onze technologie overal zit. ‘Die mannen hebben toch iets gedaan’. In Amerika wordt het anders bekeken. Zelfs als je over de kop gaat door fraude, dan nog kan men dat gemakkelijker benaderen – een beetje schizofreen, gelukkig misschien – zeggende: ‘Het is wel fraude. Maar wat ze gemaakt hebben, dàt is wat telt’. Dat onthoudt men ginder. Kijk naar Kurzweil. Zijn bedrijf ging kapot door fraude. Niet door hem, of hij werd er tenminste van vrij gesproken. Maar zijn CEO heeft vier jaar in de bak gezeten. Daardoor hebben we het kunnen kopen voor 50 miljoen dollar.”

Terwijl jouw naam en die van Pol Hauspie hier…
Lernout: “(onderbreekt) Hier? Ja, het is utopisch om hier nog iets te beginnen. Maar waar ik wel in slaag, is er voor zorgen dat er Vlaams privaat geld – een dertigtal investeerders in totaal – naar het bedrijf gegaan is van mijn zoon. Hij heeft een product gemaakt, heel zorgvuldig en in moeilijke omstandigheden.”

‘Mijn zoon is een betere manager dan ik’, zeg je.
Lernout: “Ja, hij kan zich bezighouden met dingen die een manager moeten bezighouden: hoe motiveer je jouw personeel, wat moet er nog gedaan worden, bijvoorbeeld een stuk administratie – doe je dat zelf of geef je het aan iemand. Dat ontgaat mij volledig. Een hekel heb ik aan boekhouden. Ik ben geen goede zakenman en kan me niet focussen. Overal zie ik nagels om op te kloppen.”

Jij bent de pure wetenschapper?
Lernout: “Puur het stuk dat ik geërfd heb van mijn vader, Kamiel Lernout. Iets doen met een mooi stuk nieuwe technologie en zo een behoefte van de markt invullen.”

Wat mogen we op jouw grafzerk schrijven?
Lernout: “Hij stopte niet met ondernemen.”

Beluister hier een kort interview-fragment met Jo Lernout.

[Show slideshow]